“Heb ik met studentgestuurd onderwijs straks überhaupt nog de regie? Wat wordt mijn rol als docent? Ben ik niet overbodig? Het tegendeel is waar want alle studenten, bij welke vorm van onderwijs dan ook, hebben baat bij de sturing door docenten.”
In het onderwijs heeft de afgelopen jaren veelvuldig te maken gehad met digitale transformaties. Deze transformaties zijn met name terug te zien in het gebruik van digitale leeromgevingen en materialen. De coronapandemie heeft er vervolgens voor gezorgd dat er de transformaties verder zijn versneld en studenten hybride onderwijs zijn gaan waarderen. Digitale innovaties beïnvloeden dus tegenwoordig steeds meer hoe het onderwijs eruit gaat zien en hoe het zich gaat ontwikkelen. Dit biedt tegelijkertijd nieuwe kansen en risico’s voor de samenleving om zich opnieuw uit te vinden en sterker te maken. Maar met alleen een goede digitale leeromgeving en de nieuwste technische innovaties in collegezalen kom je er natuurlijk niet. Er moet ook gekeken worden naar de kwaliteit van onderwijs en vervolgens is de vraag hoe digitale middelen hieraan kunnen bijdragen. Als we even inzoomen op de kwaliteit van onderwijs, dan zien we dat studentgestuurd onderwijs een steeds serieuzere rol gaat spelen in de toekomst van het moderne onderwijs. Maar wat is dit precies en hoe wijkt het af van het traditionele docentgestuurd leren? En hoe kun je ervoor zorgen dat er een balans ontstaat tussen student- en docentgestuurd leren?
Allereerst is belangrijk om het verschil tussen studentgestuurd en docentgestuurd onderwijs duidelijk te maken. Laten we je even meenemen en deze verschillen globaal uitleggen.
Docentgestuurd leren
Van oudsher is onderwijs docentgestuurd. De docent is degene die bepaalt welke inhoud op welke manier wordt aangeboden. Hij of zij vertelt studenten wat er gedaan moet worden, hoe het gedaan moet worden en aan welke eisen moet worden voldaan om tijdens toetsmomenten succesvol te zijn. Decennia lang is dit de manier van lesgeven geweest en heeft het ook nadrukkelijk de waarde getoond getuige de vele professionals die zijn opgeleid. De maatschappij richt echter steeds meer op een Leven Lang Ontwikkelen. Studentgestuurd onderwijs is daarbij de ideale manier studenten nog beter hierop voor te bereiden.
Leren met studentgestuurd onderwijs
Studentgestuurd onderwijs richt zich erop dat studenten zelf het initiatief om hun leerdoelen en -behoeften vast te stellen waardoor ze vervolgens meer controle krijgen over hun eigen leerproces. Studenten gaan namelijk steeds meer zelf op zoek naar een manier van leren die voor hen persoonlijk werkt. Met andere woorden, studentgestuurd onderwijs gaat uit van de autonomie van studenten en beoogt het eigenaarschap van studenten te stimuleren. Op deze manier kan de student gemakkelijker intrinsiek gemotiveerd raken om actief met stof aan de slag te gaan en vaker de stof te herhalen. Je gaat de stof met studentgestuurd onderwijs herhalen over een langere periode waardoor onze hersenen meer rust krijgen. Het resultaat is dat door de kracht van herhaling onze hersenen ook voldoende ruimte houden om de stof goed te kunnen verwerken.
Veel docenten zullen denken “Heb ik straks met studentgestuurd onderwijs überhaupt nog de regie? Wat wordt mijn rol als docent? Ben ik straks niet overbodig? Het is logisch dat deze vragen ontstaan maar het is niet zo dat studenten bij deze vorm van onderwijs geen hulp en begeleiding nodig hebben. Integendeel, alle studenten, inclusief diegenen die op een hoog niveau presteren, hebben baat bij goede sturing van docenten. Zo worden met studentgestuurd onderwijs bijvoorbeeld vaardigheden ontwikkeld die later ook essentieel zijn in het werkveld zoals zelfstandigheid en het schetsen van problemen waar je tegenaan kunt lopen. Docenten kunnen ook veel gerichter ondersteuning en studenten op weg helpen met hun ervaring. Ze kunnen voortdurend feedback geven aan studenten zodat zij een duidelijk beeld krijgen van waar ze staan in het leerproces ten opzichte van hun eigen gestelde doelen. Dat klinkt misschien lastig als je denkt aan vakken met 300 studenten maar met een krachtig curriculum en de juiste digitale middelen kunnen stappen worden gezet in het onderwijs.
Wat levert het docenten nog meer op?
Studentgestuurd leren heeft ook een groot voordeel voor docenten in het onderwijs. Docenten hebben namelijk vaak te maken met een hoge werkdruk. Door studentgestuurd onderwijs te implementeren, kan de werkdruk van docenten op lange termijn worden verlaagd. Docenten zijn in dit plaatje namelijk geen kartrekker meer waarbij ze enkel informatie overdragen. Nee, docenten worden coach van hun studenten en hoeven studenten steeds minder te pushen om iets uit te voeren omdat ze zelf de keuzes maken over welk leerpad bewandeld wordt. Dit heeft natuurlijk grote impact op de dynamiek van lessen en colleges aangezien het anders is dan voorheen. Docenten hoeven namelijk niet langer zelf de lessen te bepalen, maar geven deze controle over aan de student. Dit wordt waarschijnlijk als onwennig ervaren. Belangrijk is daarom dat docenten zich realiseren dat ze nog steeds heel veel sturing uitoefenen, misschien wel meer dan voorheen, alleen dan net een beetje anders. Hoe zit dat dan?
Docenten worden bij studentgestuurd leren klaargestoomd door experts om hun studenten te gaan coachen. Bij didactisch coachen gaat het om op geplande momenten studenten te coachen bij hun vorderingen om vervolgens feedback te kunnen geven. Dit kan de motivatie van studenten verhogen en draagt daarmee bij aan hun leerproces. Docenten geven dus nog steeds instructies en kijken of de instructie is overgekomen, maar doen dat net even op een ander moment waardoor het veel meer gericht is op het individu dan op de massa.
Stoom studenten klaar voor de arbeidsmarkt
Uiteindelijk is het doel van alle docenten hetzelfde; hun studenten klaarstomen voor de toekomst zodat ze een gelukkig leven kunnen leiden en met succes de arbeidsmarkt op kunnen. We mogen echter nooit de kracht van de docent onderschatten en het is ook ontzettend belangrijk dat zij voldoende sturen tijdens het studentgestuurde proces om studenten succesvol iets te leren. Het is daarom wellicht even wennen maar uiteindelijk kan het een groot succes worden wanneer je de juiste balans vindt tussen het bijsturen van de student en het geven van ruimte om zelf de verantwoordelijkheid te kunnen pakken.
Hoe kan Drieam helpen de balans te vinden?
Allereerst is het belangrijk dat docenten op een rustige manier te werk kunnen gaan en de tijd krijgen om nieuwe onderwijsmethodes eigen te maken. Al jaren geven docenten in het hoger onderwijs echter aan dat ze te maken hebben een te hoge werkdruk. De werkdruk van docenten tegengaan kan op verschillende manieren, zo blijkt uit de praktijk. En dan komen we terug op de kracht van digitalisering. In het primair onderwijs wilt de overheid bijvoorbeeld al inzetten op de aanschaf van ICT en digitale middelen om de werkdruk te verlagen. Deze stap kan ook worden gezet in het hoger onderwijs.
“En daar ligt de kracht van Drieam”
Onze experts en oplossingen helpen instellingen in hoger onderwijs vooruit om studenten klaar te stomen voor de arbeidsmarkt. Zo hebben wij bijvoorbeeld oplossingen die studentgestuurd onderwijs stimuleren. Ook hebben we oplossingen die zelfregulerend leren stimuleren door de coachrol toe te voegen aan je LMS. Het belangrijkste is dat we een gezamenlijk doel hebben en dat is de kwaliteit van onderwijs verbeteren met onderwijsinnovatie ondersteund door digitale leermiddelen. En daarbij willen we niks liever dan iedereen op weg helpen zodat ambities waargemaakt kunnen worden.
